Święty Jerzy - wspaniały rycerz - przedstawiany zwykle w sztuce i malarstwie, na ognistym rumaku, godzący włócznią w straszliwego smoka. Jest on jednym z tych świętych, którego osoba otoczona została licznymi legendami, mitami czy wprost baśniami. Jest jednak postacią historyczną.
Święty Jerzy - żołnierz i męczennik - należy do najbardziej znanych świętych, zarówno w Kościele Wschodnim jak i Zachodnim. O jego życiu i działalności mamy bardzo skąpe wiadomości. Kiedy bowiem Bliski Wschód czyli Małą Azję zajęli Turcy, wówczas dążyli do całkowitego wyniszczenia tam chrześcijaństwa i zatarcia po nim wszelkich śladów. Burzono świątynie i miejsca kultu. Niszczono obrazy rzeźby oraz pomniki - wszystko co miało jakikolwiek związek z chrześcijaństwem. Pozostał jednak wśród wiernych nadal kult świętych męczenników za wiarę w Chrystusa, a wśród nich także - bardzo żywy - kult świętego Jerzego, żołnierza i męczennika.
W starożytności chrześcijańskiej kult św. Jerzego był szczególnie żywy. Cesarz Konstantyn Wielki już na początku IV wieku wzniósł w Jerozolimie ku jego czci wspaniałą bazylikę, której ślady odkryto w 1953 roku. W VI wieku jego grób w Lyddzie, w Palestynie był miejscem licznych pielgrzymek; tam w szczególny sposób oddawano cześć Świętemu.
Według mnóstwa żywotów świętego Jerzego, ojciec jego Geroncjusz miał pochodzić z Persji, a matka Polocronia z Kapadocji. Było to małżeństwo bardzo pobożne. Największy ból sprawiało im to, że byli bezdzietni. Do Boga zanosili liczne prośby, czynili pokutę, pościli - a wszystko w tym celu by uprosić sobie u Boga dziecię. Dopiero w późnej starości Bóg wysłuchał ich prośby i dał im syna - Jerzego. Urodził się w Kapadocji. Wychowany w wielkiej trosce przez rodziców w wierze Chrystusowej. Wzrastał "w mądrości i łasce u Boga i ludzi". Jako młodzieniec szlachetny i wzorowy był przykładem dla swoich kolegów. Wnet zaciągnął się do wojsk cesarskich. Jako legionista doszedł stopniowo do rangi wyższego oficera. Kiedy rozszalało się prześladowanie chrześcijan za cesarza Dioklecjana, Jerzy był wysokim urzędnikiem rzymskim - trybunem, czyli naczelnikiem miejscowego garnizonu w randze pułkownika. Ponieważ chrześcijaństwo coraz więcej rozszerzało się przenikając także w szeregi wojsk cesarskich, dlatego cesarz wydał dekret zabraniający przyjmowania wiary chrześcijańskie a wszystkim żołnierzom nakazał złożyć ofiarę prze posągami bóstw pogańskich - rzymskich.
Jerzy zdawał sobie dobrze sprawę z tego, co go czek kiedy ujawni się, że jest chrześcijaninem. Zresztą nigdy nie krył się ze swoimi przekonaniami religijnym. Był człowiekiem przykładnym, wzorowym, prostolinijnym. Wiary swojej się nie wstydził. Wiedział, że czeka go prześladowanie jako wyznawcę Chrystusa. Majątek swój rozdał ubogim, a wezwany przed cesarza zdecydowanie odmówił złożenia ofiar bóstwom pogańskim i wyrzeczenia się chrześcijaństwa. Dla przykładu i zastraszenia innych poddano go najpierw przesłuchaniom a następnie wyjątkowo okrutnym torturom. Rzeczywiście musiały one być wielkie, skoro Kościół Wschodni - wśród tak licznych męczenników tego okresu - jemu dał tytuł Wielkiego Męczennika.
Śmierć męczeńską poniósł prawdopodobnie w Lyddzie (Diospolis) - później od jego imienia nazwanym Georgiopolis (Georgius - Jerzy) - około 304 roku. Jego bohaterskie życie opisywano w wielu krajach w licznych życiorysach, ukazując go jako wzorowego rycerza, oficera wysokiego stopnia w wojsku cesarskim, nad wyraz odważnego, odznaczającego się miłosierdziem wobec ubogich i nieszczęśliwych, gorliwego apostoła Chrystusowego, podejmującego zdecydowanie wszelkiego rodzaju cierpienia dla Kościoła i Wiary Chrystusowej.
Kult świętego Jerzego rozpowszechnił się zaraz po śmierci i dość wcześnie objął wszystkie kraje wokół Morza Śródziemnego. Najpierw w Egipcie, na Cyprze, w Azji Mniejszej, gdzie było ponad 60 miejsc jego kultu, a potem i w innych krajach. Na Kaukazie cała prowincja otrzymała swoją nazwę od jego imienia: Georgia - Gruzja. Kult jego w Kościele Wschodnim był tak popularny, że wysunął się na pierwsze miejsce po Matce Najświętszej i świętym Michale.
W Kościele Zachodnim kult świętego Jerzego datuje się już od VI wieku. Wówczas w Rzymie zbudowano kościół pod jego wezwaniem. Wkrótce i inne miasta w Italii oddawały się jego przemożnej opiece, obierając go sobie za patrona, jak np. Ferrara, która od czasu wypraw krzyżowych posiadała relikwie jego głowy. Krzyżowcy bowiem przyczynili się w znacznej mierze do rozpowszechnienia jego kultu na Zachodzie Europy. Po wyprawach krzyżowych święty Jerzy stał się głównym patronem rycerstwa europejskiego, zaś Anglia obrała go w 1222 roku swoim szczególnym patronem. Jest także patronem różnych bractw i stowarzyszeń kościelnych; ustanawiano także odznaczenia świętego Jerzego, zwane orderami. Jest on także patronem Litwy, która jego postać ma w swoim herbie.
